Rreth

Hafiz Ymer Shemsiu (1895–1945): Figura poliedrike e qytetërimit shqiptar ndërmjet dy luftërave botërore

Hafiz Ymer Shemsiu, i lindur në vitin 1895 në Prishtinë dhe i formuar në Ferizaj, përfaqëson një nga figurat më të gjithanshme dhe më të rëndësishme të historisë arsimore, kulturore, fetare dhe politike shqiptare në gjysmën e parë të shekullit XX. Ai ishte një teolog, pedagog, poet, poliglot, strateg ushtarak, ideolog i rezistencës kombëtare dhe promovues i arsimit shqip, i cili la një trashëgimi të thellë në ndërgjegjen shqiptare.
I formuar në traditën e medreseve klasike në Prishtinë e Shkup dhe më vonë si autodidakt me kapacitet të rrallë intelektual, ai zotëroi deri në shtatë gjuhë të huaja, përfshirë arabishten, turqishten, persishten, gjermanishten, italishten, frëngjishten dhe gjuhët sllave, gjë që i mundësoi të depërtojë në burime të shumta dhe të përkthejë dije ndërkulturore në shërbim të kombit.
Si pedagog vizionar, ai themeloi shkolla shqipe në fshatrat Sazli dhe Talinoc të Ferizajt, ku për herë të parë vajzat dhe djemtë patën qasje të barabartë në arsim. Ai hartoi kurrikula dhe syllabuse moderne që përfshinin gjuhë të huaja, art, shkenca ekzakte e humane – për një kohë kur arsimi shqip ishte i ndaluar. Mësuesit e tij të hershëm dhe mentorët, si Haxhi Pllana dhe Haxhi Mulla Ahmet Mardoci, e orientuan në formimin si një mendimtar islam modern me frymë kombëtare.
Në fushën e letërsisë, ai është autori i poemës epiko-historike “Nazim Gafurri”, një vepër letraro-historike e jashtëzakonshme që përfaqëson ndoshta kulmin e letërsisë shqiptare midis dy luftërave botërore. Vepra e tij poetike është e ndërthurur me dimensionin historik dhe emocional të popullit shqiptar, ku idealet e lirisë, vetëdijes kombëtare dhe qëndresës janë gdhendur me një mjeshtëri të rrallë. Krahas poezisë, ai është edhe autor këngësh rapsodike e ilahish të ngarkuara me përmbajtje patriotike dhe spirituale.
Në aspektin ideologjik-politik, Hafiz Ymeri ishte pjesëmarrës dhe udhëheqës në lëvizje të shumta kombëtare, si Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”, organizata “Drita” e rinisë patriotike dhe Lidhja e Dytë e Prizrenit. Ai mbrojti parimet e Shqipërisë etnike dhe u rreshtua në krah të figurave të tilla si Mulla Idriz Gjilani, Mulla Vesel Guta, Ferat Draga e shumë të tjerë. Në rezistencë kundër pushtimit bullgar, nazifashist dhe regjimit komunist, ai u përndoq, u detyrua të fshihej dhe vdiq në maj të vitit 1945 në moshën 50-vjeçare, pas një jete të përkushtuar për të mirën kolektive.
Hafiz Ymeri nuk ishte vetëm një mësimdhënës apo imam; ai ishte një institucion në vetvete – një model i intelektualit islam shqiptar që e bën dijen, artin dhe patriotizmin armë për përparimin e kombit. Në të gërshetohej figura e hoxhës me atë të dijetarit universal; poetit me strategun; edukatorit me luftëtarin. Figura e tij është vlerësuar nga shumë studiues si “Bardi i Kosovës” dhe një nga 30 figurat më të mëdha të myslimanëve shqiptarë, siç përmendin Pirraku, Kraja, Zekaj, Yvejsi dhe të tjerë.